:: BORU ÇAPI HESABI ::

Örnek boru çapı hesabı için örnek projeler kısmında verilen kolon şeması kullanılmıştır. Kritik Devre Boru çapı hesabına geçilmezden önce bu hesaplamanın yapılabilmesi için “KRİTİK DEVRE” kavramının açılanması gerekir. Kritik devre bir binada belirlenemediği veya yanlış belirlendiği takdirde hesaplamalar da ulaşılan sonuçlar yanlış olacaktır. Kritik devre sitemde devir dayim suyunun ısıtılması gereken en son notasına bir başa deyişle radyatörün oluşturduğu boru takımıdır. Kritik devre belirlenirken bina mimari planında radyatörlerin yerleri belirlendikten sonra kazana yatayda ve dikeyde en uzak noktadaki radyatör kritik devreyi oluşturan radyatör olarak kabul edilir ve bu radyatöre göre boru çapı hesabı belirlenir.Kısaca kritik devrenin tanımı yapıldıktan sonra çapın hesaplamasına geçilir. Boru Çapı Hesabı Boru çapı hesabı yapılırken çeşitli çizelgelerden faydalanılmaktadır. Bu çizelgeler bölümünde Boru Çapı başlığı altında verilmiştir. Örnek proje kısmında verilen kolon şeması üzerinde her parçanın taşıdığı ısı miktarı o parçanın üzerine yazılmıştır. Rk sembolü ile kritik radyatör belirlenmiştir. Bu radyatörde 1573 W lık bir ısı kaybı olduğu hesaplanmıştır. Bu aşamada çapın belirlenebilmesi için kritik devrede radyatör ve kazan arasında beş bölüme ayrılmıştır. Bu bölümlerle ilgili olarak Çizelgeler kısmında Boru Çapı başlığı altında verilen Toplam Kısi ve Boru Çapı Hesap Çizelgeleri doldurulacaktır. Öncelikle boru çapı çizelgesinin “i” sütununa adar olan kısmı doldurulacaktır. a Sütunu: Bu sütuna kritik devrenin ayrılan beş bölümüne ait parça numaraları verilir. Bizim örneğimizde de “1” nolu parçadan başlanılmış ve bu no çizelgeye yazılmıştır. b Sütunu: Bu sütuna daha önceki bölümlerde verilen hesaplamalar sonucunda belirlenen ısı kaybı değeri olan 1573 W değeri yazılır. d Sütunu: Bu sütuna mimari plandan alına ölçüler soncunda hesaplanan boru boyu yazılır Bizim örneğimiz için bu değer “8 m” dir. e,f,g Sütunları: Boru çapı çizelgeleri bölümünde bulunan “Pompalı Sıcak Sulu Isıtmada Borulardaki Basınç Kaybı Çizelgesi” nden yaralanıyoruz. Çizelgenin kullanılması Isıtmada Borulardaki Basınç Kaybı Çizelgesi” nden yararlanıyoruz.   Vidalı Yarı-Ağır Borular DIN 2440 Nominal Çap Parmak 3/8 1/2 3/4 1 11/4 11/2 mm 10 15 20 25 32 40 İç Çap mm 12.25 15.75 21.25 27 35.75 41.25 R Basınç Kaybı mmSS/m     2.2 1076 0.11 2106 0.13 4664 0.16 9130 0.20 19656 0.24 28960 0.26 2.4 1130 0.12 2210 0.14 5026 0.17 9596 0.20 20470 0.26 30356 0.28 2.6 1188 0.12 2316 0.15 5258 0.18 10072 0.22 21400 0.26 31634 0.30 2.8 1234 0.13 2420 0.15 5468 0.19 10492 0.22 22330 0.28 32914 0.30 3 1280 0.13 2524 0.16 5688 0.20 10910 0.24 23260 0.28 34076 0.32                       Başlangıçta R basınç kaybı değeri olarak 3.00 alınır. Bu değerden sağ doğru gelerek hesaplamalarımızda çıkan ısı kaybı değerine en yakın değer bulunur. (2554W) Burada önemli olan bulunan değerin bizim elimizdeki değerden büyük olabileceği ama küçük oyacağıdır. Daha sonra aynı sütun içinde yarı çıkılarak boru çapı olan ½ parmak değerine ulaşılır.Daha sonra yine aynı sütun içinde aşağı doğru inilir yine biraz önce yapıldığı gibi elimizdeki ısı kaybı değerine e yakın değer bulunur (2106). Bu değerin altındaki 0,13 lük değer bizim hız değerimizdir. Son olarak sola doğru gidilerek gerçek basınç kaybı değerine ulaşılır. Yukarıda gösteride kırmızı olan değerler bizim elimizdeki değerleri maviler ise bulduğumuz değerleri ifade etmektedir Başlangıçta R basınç kaybı değeri olarak 3.00 alınır. Bu değerden sağ doğru gelerek hesaplamalarımızda çıkan ısı kaybı değerine en yakın değer bulunur. (2554W) Burada önemli olan bulunan değerin bizim elimizdeki değerden büyük olabileceği ama küçük oyacağıdır. Daha sonra aynı sütun içinde yarı çıkılarak boru çapı olan ½ parmak değerine ulaşılır.Daha sonra yine aynı sütun içinde aşağı doğru inilir yine biraz önce yapıldığı gibi elimizdeki ısı kaybı değerine e yakın değer bulunur (2106). Bu değerin altındaki 0,13 lük değer bizim hız değerimizdir. Son olarak sola doğru gidilerek gerçek basınç kaybı değerine ulaşılır. Yukarıda gösteride kırmızı olan değerler bizim elimizdeki değerleri maviler ise bulduğumuz değerleri ifade etmektedir. Bu bulunan değerler sırayla e,f,g sütunlarına yazılır. h Sütunu: Bu sütuna d ve g sütunlarının çarpımı yazılır. i Sütunu: Bu sütuna gelindiği de diğer tablomuz olan ζ Kısi değerlerin hesaplanacağı tabloya geçilir. Diğer satır 1. satıra benzer olarak yapıldıktan sonra örneğimizde de gösterildiği gibi “h” ve “k” sütunundaki değerler kendi aralarında ve birbiri ile toplanarak boru çapı hesabı tamamlanmış olur. Diğer sütunlardaki değerlerde ilk çizelgeden faydalanarak hesaplanıra tüm boru çaplarına ulaşılmış olur. Doldurulmuş Çizelge ζ Kısi Tablosunun Doldurulması Bu tabloda da kritik devrenin parçalanmış hali kullanılır. 1. Sütun : Buraya parça numarası yazılır. 2. Sütun : Buraya borunun biraz önce bulunan çap değeri yazılır. Bu aşamadan belirlediğimiz parça üzerindeki tesisat elemanların çeşidine göre alt kısımlar örnekte olduğu gibi doldurulur. 15,16,17,18,19,20,21 sütunlardaki değerler 14 . Sütunda ki boru çaplarından sola doğru gelinip parça sayısı ile çarpılarak bulunur. Burada geride kalan sütunlar içinde değer belirlenirken parça sayısı ile çarpılır. Bu çizelge doldurulurken aşağıdaki gibi bir liste oluşturulması faydalı olacaktır. 1.No lu Parça (Çap ½”) Radyatör 3 T Ayrılma 1,5 Dirsek 2 Radyatör ventili 5 Toplam 11.5 2.No lu Parça (Çap ¾ ”) T Ayrılma 1,5 T Birleşme 1 Dirsek 2x1.7 Kolon Vanası 3x2 Toplam 11.9 3.No lu Parça (Çap ¾ ”) T Ayrılma 1,5 T Birleşme 1 Toplam 2.5 4. No lu Parça (Çap 1”) Kollektör Giriş veya Çıkış 0,5 T Ayrılma 1,5 T Birleşme 1 Dirsek 1,3x2 Şiber Vana 0,5x2 Toplam 7.1 5. No lu Parça (Çap 1 ¼ ”) Kazan 3 Dirsek 1x2 Kollektör Giriş veya Çıkış 0,5 Toplam 5.5 Yukarıdaki liste uyarınca hazırlan tablodan 22 sütundaki değerler boru çapı hesap çizelgesin “i” sütununa yazılır. Bu değerler yardımıyla Çizelgeler bölümünde verilen “Sıcak Sulu Isıtmada Boruların Z Öze Dirençleri ” çizelgesinden toplam kısi ve suyun borudaki hızı yardımıyla Z değeri bulunur.   Çizelgeye bakmak için tıklayınız Örneğimiz için ilk değeri şöyle bulunur. Toplam kısi değeri olan 9,5 değeri yukarıdan bulunur. Suyun hızı soldaki sütundan bulunur(0.130). Bu iki değer ile Z değerine ulaşılır. Şayet örneğimizde olduğu gibi bir ara değere sahipse o zaman Z değerine enterpolasyon yapılarak ulaşılır.